Theo số liệu mới nhất từ Bộ Y tế, Việt Nam hiện có khoảng 7 triệu người mắc bệnh đái tháo đường, chiếm 7% dân số. Đáng lo ngại, hơn 55% bệnh nhân đã xuất hiện các biến chứng nghiêm trọng, trong đó 34% là biến chứng về tim mạch, 39,5% về mắt và thần kinh, 24% về thận. Con số này cho thấy nhiều người bệnh đang phải đối mặt với những biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.
BSCKI. Trần Thị Mộng Trinh – Khoa Nội tiết, Bệnh viện thành phố Thủ Đức cho biết: “Đái tháo đường đang là mối lo ngại lớn của người dân và cộng đồng, khi số người mắc bệnh ngày càng tăng và độ tuổi ngày càng trẻ hóa. Đặc biệt nghiêm trọng là tình trạng bệnh nhân được phát hiện muộn, khi đã có biến chứng, gây khó khăn trong điều trị và tốn kém chi phí.”
Đái tháo đường là bệnh rối loạn chuyển hóa mạn tính, trong đó cơ thể không thể sản xuất đủ insulin hoặc không sử dụng hiệu quả insulin – hormone điều hòa đường huyết quan trọng. Bệnh được phân thành bốn nhóm chính: đái tháo đường type 1, type 2, thai kỳ và nhóm đái tháo đường đặc biệt.
Đái tháo đường type 1 xảy ra khi cơ thể tự sản xuất kháng thể tấn công và phá hủy các tế bào tiểu đảo tụy – nơi sản xuất insulin. Do không có insulin, glucose trong máu tăng cao, khiến bệnh nhân phải điều trị bằng cách tiêm insulin suốt đời. Trong khi đó, type 2 chiếm đa số các trường hợp, chủ yếu do đề kháng insulin và rối loạn tiết insulin, thường gặp ở người béo phì, ít vận động, có yếu tố di truyền, rối loạn lipid máu hoặc tăng huyết áp.
Đái tháo đường thai kỳ xuất hiện trong thời gian mang thai và có thể tự khỏi sau sinh, tuy nhiên những phụ nữ này có nguy cơ cao mắc đái tháo đường type 2 sau này. Ngoài ra còn có nhóm đái tháo đường đặc biệt do các nguyên nhân khác như bệnh lý tuyến tụy.
Theo bác sĩ Trinh: “Bệnh thường diễn tiến âm thầm trong nhiều năm trước khi được phát hiện. Các dấu hiệu ban đầu như uống nhiều, tiểu nhiều, mệt mỏi thường bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các triệu chứng của bệnh khác. Khi xuất hiện các biểu hiện rõ ràng như sụt cân không rõ nguyên nhân, mờ mắt, tê bì chân tay, vết thương lâu lành thì bệnh đã ở giai đoạn có biến chứng.”
Biến chứng của đái tháo đường rất đa dạng và nghiêm trọng, bao gồm hai nhóm chính: biến chứng mạch máu lớn và mạch máu nhỏ. Với mạch máu lớn, người bệnh có thể bị tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim và bệnh động mạch ngoại biên gây loét bàn chân. Trong khi đó, biến chứng mạch máu nhỏ thường gây tổn thương võng mạc dẫn đến mù lòa, suy thận mạn phải lọc máu và tổn thương thần kinh ngoại biên gây loét bàn chân, thậm chí phải đoạn chi. Đặc biệt, bệnh còn gây nhiều biến chứng thần kinh tự chủ như rối loạn cương dương, tiểu không tự chủ, rối loạn tiêu hóa, rối loạn nhịp tim, hạ huyết áp tư thế và rối loạn tiết mồ hôi.
Về phương pháp điều trị, bác sĩ Trinh nhấn mạnh: “Cần có cách tiếp cận toàn diện, không chỉ dựa vào thuốc men mà còn cần thay đổi lối sống. Người bệnh cần tuân thủ chế độ ăn uống khoa học, duy trì hoạt động thể lực đều đặn và kiểm soát cân nặng. Đặc biệt quan trọng là việc theo dõi đường huyết thường xuyên và tái khám định kỳ để điều chỉnh phác đồ điều trị kịp thời.”
Chuyên gia khuyến nghị áp dụng nguyên tắc “đĩa thức ăn cân đối” với một nửa đĩa là rau xanh, một phần tư là tinh bột và một phần tư còn lại là protein. Người bệnh nên hạn chế tối đa đường, muối, chất béo và duy trì chế độ ăn đều đặn để kiểm soát đường huyết tốt hơn.
Để phòng ngừa hiệu quả, cần duy trì lối sống lành mạnh với hoạt động thể lực đều đặn ít nhất 30 phút mỗi ngày, kết hợp chế độ ăn giàu rau xanh và chất xơ. Đặc biệt, những người có yếu tố nguy cơ cao như thừa cân béo phì, trên 45 tuổi, có tiền sử gia đình mắc bệnh cần được tầm soát định kỳ để phát hiện sớm.
Với xu hướng gia tăng nhanh của bệnh đái tháo đường, việc nâng cao nhận thức cộng đồng về phòng ngừa và phát hiện sớm là vô cùng quan trọng. Mỗi người dân cần chủ động thay đổi lối sống, định kỳ kiểm tra sức khỏe để phòng ngừa và phát hiện sớm bệnh, góp phần giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội.