Thời gian gần đây, nhiều địa phương như Đồng Nai, Đắk Lắk, Đà Nẵng ghi nhận các trường hợp tử vong do bệnh dại. Đáng chú ý, một số ca bệnh phát triển rất muộn, sau 1-2 năm kể từ khi bị động vật cắn, khiến nhiều người chủ quan không đi tiêm phòng kịp thời dẫn đến hậu quả đáng tiếc.
Trao đổi với chúng tôi, BS.CKI. Nguỵ Như Ngọc Chiêu – Khoa Nội tổng hợp Bệnh viện thành phố Thủ Đức cho biết, bệnh dại thường có thời gian ủ bệnh từ 20-60 ngày, nhưng có thể kéo dài đến hơn 19 năm trong một số trường hợp. Khoảng 75% bệnh nhân phát hiện bệnh trong vòng 90 ngày đầu sau khi phơi nhiễm.
Thời gian ủ bệnh phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vết thương, vị trí vết cắn và số lượng virus xâm nhập. Đặc biệt nguy hiểm khi vết thương ở gần hệ thần kinh trung ương như đầu, mặt, cổ – khi đó thời gian ủ bệnh sẽ ngắn hơn.
Virus dại không chỉ lây qua vết cắn mà còn có thể truyền qua vết trầy xước khi tiếp xúc với nước bọt động vật nhiễm bệnh. Một số trường hợp hiếm gặp, virus có thể lây qua đường hô hấp hoặc qua ghép mô, ghép tạng.
Hiện nay, Việt Nam đang sử dụng ba loại vaccine phòng dại chính: Verorab của Pháp (an toàn cao, ưu tiên cho trẻ em), Abhayrab của Ấn Độ (giá thành hợp lý) và Rabipur của Đức/Ấn Độ (được WHO chứng nhận).
Khi bị động vật cắn, việc đầu tiên là phải rửa sạch vết thương dưới vòi nước chảy ít nhất 15 phút với xà phòng, sau đó sát khuẩn bằng cồn 45-70 độ hoặc iot. Quan trọng nhất là phải đến ngay cơ sở y tế để được tư vấn và tiêm phòng.
Về phác đồ điều trị, người chưa từng tiêm phòng cần tiêm đủ 5 mũi (ngày 0, 3, 7, 14 và 28). Người đã tiêm phòng đầy đủ trong vòng 3 năm chỉ cần tiêm nhắc 2 mũi (ngày 0 và 3). Một số trường hợp có thể áp dụng phác đồ rút gọn 4 mũi.
Bác sĩ Chiêu nhấn mạnh: “Vaccine phòng dại hoàn toàn an toàn cho mọi đối tượng, kể cả trẻ sơ sinh, phụ nữ có thai và người suy giảm miễn dịch. Quan niệm vaccine gây ảnh hưởng thần kinh hay làm trẻ chậm phát triển là hoàn toàn sai lầm và nguy hiểm.”
Đối với các trường hợp vết thương ở vùng đầu mặt cổ, vết cắn sâu hoặc nhiều vết thương, bệnh nhân cần được tiêm thêm huyết thanh kháng dại để tăng cường bảo vệ.
Bệnh dại tuy nguy hiểm nhưng có thể phòng ngừa được nếu xử trí đúng cách và kịp thời. Người dân cần nâng cao ý thức tiêm phòng cho vật nuôi, đồng thời không chủ quan khi bị động vật cắn mà phải đến ngay cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị phù hợp.