1. Khi người dân thấy người thân mình hoặc người xung quanh có dấu hiệu nghi ngờ sốc nhiệt, thì nên xử trí thế nào trước khi đến bệnh viện?
Các dấu hiệu nghi ngờ sốc nhiệt:
- Thân nhiệt tăng cao: Khi nhiệt độ cơ thể lên tới 40 độ chính là dấu hiệu của sốc nhiệt.
- Thay đổi tri giác: Người bệnh rơi vào trạng thái lú lẫn, kích động, nói lắp, mê sảng, co giật, hôn mê.
- Đau đầu, hoa mắt, chóng mặt, buồn nôn và nôn.
- Đổ mồ hôi quá mức (khi vận động quá sức) hoặc da ửng đỏ, nóng, khô.
- Khó thở, thở nhanh, nhịp tim nhanh.
Xử trí:
- Đưa người bệnh đến nơi thoáng mát, có gió thông thoáng.
- Cởi bỏ bớt quần áo.
- Lau mát toàn thân, chườm khăn ướt vào các vị trí đầu, cổ, nách, bẹn.
- Cho người bệnh uống nước lọc (nếu người bệnh còn tỉnh táo), những trường hợp người bênh lơ mơ, lú lẫn không nên ép uống nước do nguy cơ hít sặc cao.
- Liên hệ cấp cứu 115 hoặc liên hệ cơ sở y tế gần nhất.
2. Lời khuyên nào dành riêng cho người cao tuổi, người lao động ngoài trời hoặc người bệnh mạn tính trong mùa nắng nóng này?
Người cao tuổi:
- Ở trong nhà, hạn chế ra ngoài trời vào giờ cao điểm nắng nóng (11h-15h).
- Duy trì nhiệt độ phòng mát mẻ: quạt, điều hòa, hoặc cửa thông gió.
- Uống đủ nước 2 lít nước/ngày.
- Mặc quần áo mỏng nhẹ, thấm mồ hôi tốt.
- Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng.
- Không tắm ngay sau khi đi nắng về (không làm thay đổi nhiệt độ cơ thể đôt ngột).
Người lao động ngoài trời:
- Tránh làm việc ngoài trời vào giờ nắng gắt (có thể bố trí thởi gian làm sớm hoặc muộn hơn).
- Mặc quần áo chống nắng sáng màu, đội mủ rộng vành, kính râm hoặc trang phục lao động phù hợp.
- Bổ sung nước đầy đủ, hoặc nước có điện giải nếu có (oresol, nước dừa,…).
- Nghỉ ngơi khoảng 5-10 phút mỗi giờ ở nơi thoáng mát, có bóng râm.
- Nếu có dấu hiệu của sốc nhiệt cần dừng làm việc ngay.
Người bệnh lý mạn tính:
- Tái khám định kỳ đúng hẹn, luôn mang theo thuốc khi đi ra ngoài, đi du lịch…
- Hạn chế đi lại ngoài trời khi thời tiết nắng.
- Bù nước đầy đủ tùy tình trạng bệnh (suy tim, suy thận cần hỏi ý kiến bác sĩ).
- Nếu có các triệu chứng bất thường, cần đi khám ngay.
3. Trong thời tiết nắng nóng như hiện nay, nhóm bệnh nhân nào có nguy cơ cao gặp biến chứng nguy hiểm nếu không được theo dõi và chăm sóc đúng cách?
- Người già và trẻ nhỏ có nhiều khó khăn hơn trong việc điều chỉnh nhiệt độ của mình và do đó có thể gặp nguy cơ cao hơn.
- Người lớn tuổi, đặc biệt là nếu trên 75 tuổi, hoặc sống một mình, hoặc ở trong nhà dưỡng lão.
- Người mắc bệnh mãn tính, bao gồm bệnh tim mạch, bệnh phổi, thận, tiểu đường và bệnh Parkinson.
- Người không thể chủ động tránh tiếp xúc với nắng nóng, như người liệt giường, người khuyết tật, hoặc sa sút trí tuệ, hoặc phải làm việc ngoài trời.
4. Các bệnh lý nội khoa như tăng huyết áp, đái tháo đường, tim mạch… bị ảnh hưởng ra sao khi trời nắng nóng kéo dài?
- Tăng huyết áp và bệnh lý tim mạch (suy tim, bệnh mạch vành, rối loạn nhịp tim): Nhiệt độ cao khiến mao mạch da dãn để tản nhiệt, dẫn đến lưu lượng máu đi qua da tăng, gây ra nhịp tim nhanh, hạ huyết áp tư thế gây nên tình trạng mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, choáng váng. Bện cạnh đó, bệnh nhân suy tim có sử dụng thuốc lợi tiểu và khi nắng nóng làm tăng tiết mồ hôi dẫn đến nguy cơ bị mất nước, rối loạn điện giải, có thể gây suy thận cấp hoặc làm trầm trọng thêm tim mạch nếu không được điều chỉnh kịp thời.
- Đái tháo đường: Thời tiết nóng làm bệnh nhân có xu hướng giảm cảm giác thèm ăn, nhất là những bệnh nhân đang điều trị insulin tiêm, làm tăng nguy cơ hạ đường huyết do bệnh nhân không được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng. Nhiệt độ cao làm cơ thể mất nước, gây rối loạn điện giải, nguy cơ nhiễm toan với bệnh nhân đang điều trị thuốc uống như metformin, SGLT2i…Hơn nữa, nhiệt độ cao làm bơm tiêm, insulin dễ hỏng nếu không được bảo quản đúng cách (nhiệt độ ≤30°C, tránh ánh nắng trực tiếp) gây ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị.
5. Sốc nhiệt có thể làm trầm trọng thêm các bệnh nền như thế nào? Có những dấu hiệu nào người dân cần đặc biệt lưu ý?
Sốc nhiệt không chỉ là nguy cơ cấp tính mà còn làm trầm trọng thêm các bệnh lý mãn tính nếu không được điều trị kịp thời. Việc nhận biết sớm dấu hiệu và xử lý kịp thời sẽ cứu nguy tính mạng và giảm nguy cơ biến chứng nghiêm trọng:
- Thân nhiệt tăng cao: Khi nhiệt độ cơ thể lên tới 40 độ chính là dấu hiệu của sốc nhiệt.
- Thay đổi tri giác: Người bệnh rơi vào trạng thái lú lẫn, kích động, nói lắp, mê sảng, co giật, hôn mê.
- Đau đầu, hoa mắt, chóng mặt, buồn nôn và nôn.
- Đổ mồ hôi quá mức (khi vận động gắng sức) hoặc da ửng đỏ, nóng, khô.
- Khó thở, thở nhanh, nhịp tim nhanh.
– Khoa Nội tổng hợp – Bệnh viện Đa khoa Thủ Đức –